Dit is deel 2 van 'Gebrek aan eerlijkheid of gebrek aan vertrouwen?'

Het voorgaande stuk vond ik zelf nogal deprimerend, ik duid een aantal problemen aan maar kom niet met een werkbare oplossing. De enige oplossing die ik breng is een hervorming die een individueel mens nooit kan veroorzaken, alleen de politiek kan dit bij zichzelf doen en dit tot op zekere hoogte afdwingen in de commerciële sector, Helaas zijn dit juist de groepen die geen belang lijken te hebben bij deze hervorming van ons kiesstelsel. Op dat gebied zie ik het nog steeds vrij somber in.

Ook in dit stuk zal ik helaas geen oplossing aandragen. Wat ik wel wil doen is een van de problemen beter in beeld proberen te krijgen. Als genoeg mensen de problemen in beeld hebben en hier over praten dan zal er misschien bij de politiek genoeg motivatie komen om in ieder geval iets te veranderen in plaats van krampachtig op de oude voet door te gaan.

Loyaliteit

Vandaag werd ik door het nieuws met een van de problemen die ik het vorige stuk omschreef geconfronteerd. Op Facebook kwam ik een stuk in het NRC tegen wat over de AIVD ging. Een opmerking uit dit stuk bleef weer spoken in mijn hoofd en was de aanleiding weer in de pen, of eigenlijk, het toetsenbord te klimmen. De opmerking:

Loyaliteit werkt maar één kant op.

Dit was een klacht van een oud medewerker van de AIVD, hij klaagde dat de directie verwachte dat ieder personeelslid volledig loyaal was aan de organisatie. De directie zet de AIVD neer als een lerende organisatie echter als een medewerker ook maar een klein foutje maakt dan word hij op straat gezet.
Dit herken ik in steeds meer situaties. Als personeel wordt complete loyaliteit van je verwacht, er wordt verwacht dat je flexibel bent, dingen op tijd signaleert, zelfstandig kunt werken en beslissingen nemen. Ondertussen word je op de meeste werkplekken behandeld alsof je een potentiële crimineel bent. Als je 2 minuten te laat binnenkomt door onverwachte omstandigheden op weg naar je werk zoals een lekke band, langere file of een bus die vertraagd was, word je al snel op je vingers getikt. Aan de andere kant wordt wel verwacht dat als je werk niet helemaal af is dat je nog even rustig 15 tot 20 minuten blijft zitten om het af te krijgen. En dan heb je tegenwoordig van die bedrijven die rokers verplichten langer door te werken met het argument dat ze 'vast wel meer pauzes zullen nemen dan de rest'.

Maar als de werknemer dan een probleem heeft wat buiten de wettelijke regels valt, bijvoorbeeld zoiets als een huisdier dat ziek word en met spoed naar de dierenarts moet midden in de nacht of een probleem binnen de familie waar hij op het laatste moment een uurtje of twee vrij voor vraagt om wat eerder thuis te kunnen zijn om dingen te kunnen regelen hiervoor dan word dit zelden toegestaan en het hem of haar zelfs kwalijk genomen dat dit gevraagd word.

Overigens zie je hier mooi dat hoe groter de organisatie hoe minder menselijkheid er over blijft. Bij kleinere bedrijven is dit vaak een minder groot probleem en valt er vaak wel iets te regelen.

Niet alleen het bedrijfsleven

Dit gedrag vindt zijn weerklank in onze hele maatschappij. Ook de politiek verwacht loyaliteit van de burgers richting de staat. Loyaliteit in de vorm van binnen de regels werken. Maar ondertussen worden de regels steeds onmogelijker voor iemand die in de onderlaag van de maatschappij zit en worden ze steeds ruimer opgesteld voor de mensen en bedrijven die in de top zitten.

Als je een uitkering hebt word het je serieus ontmoedigd om een baan te accepteren tenzij deze meteen 40 uur is, zodra de inkomsten minder dan een uitkering zijn moet je alles weer inleveren. Een baan van 24 uur in de hoop over een tijdje extra uren te krijgen is dus niet aan te raden, je werkt dan gewoon voor de staat en krijgt ondertussen op je donder dat je een uitkering hebt en niet 40 uur voor de arbeidsmarkt beschikbaar bent. Je moet blijven voldoen aan de sollicitatie plicht. Je kunt je niet volledig inzetten op je nieuwe werk en daarmee meer uren verdienen na een tijdje. Je hebt geen optie om vrijwilligers werk te doen behalve productiewerk wat het UWV voor je uitzoekt. Terwijl participeren ondertussen wel verplicht is.

Je mag niet eens samen met je buren eten, want oh god, het kan wel zo zijn dat je buren dan meebetalen aan jouw eten en dat kan toch niet de bedoeling zijn met iemand die een uitkering heeft? Dat is fraude. Je mag niet een paar dagen bij iemand logeren om hem of haar te helpen als hij/zij ziek is, want dat is fraude en dan woon je samen. Je mag niet eens je oude tweedehands spullen op Marktplaats verkopen want dan kon je wel eens professioneel handelaar zijn. Dat gaat al zo ver dat iemand wiens Main Coon kittens had gekregen en deze op Martkplaats aanbood nu acht jaar uitkering plus een boete die gelijk staat aan 100% van dit bedrag moet gaan betalen omdat ze volgens het fraude opsporingsbureau een professioneel fokker van Main Coons was.

In sommige steden gaat men zo ver om Investiga los te laten op het uitkeringsbestand, dit fraude opsporingsbureau werkt op een 'no cure, no pay' basis. Je kunt je voorstellen dat dit bureau de onderste steen boven wil krijgen om fraude aan te tonen zodat ze kunnen incasseren. Dit heeft als gevolg gehad inmiddels dat de wet die toestaat om mensen met een uitkering onder surveillance te houden is aangepast zodat dit 'nog maar' zes maanden kan. Dit na een rechtszaak omdat iemand ruim negen maanden lang in al haar doen en laten gevolgd was door een rechercheur van zo een fraude opsporingsbureau. En bij deze persoon konden ze niet eens iets vinden.

Het gaat al zo ver dat iemand die oppast op haar kleinkinderen hier geld voor had moeten vragen aangezien dit werk is wat geldelijk gewaardeerd word normaal gesproken. Ook al heeft ze hier geen geld voor gevraagd het wordt toch gezien als iets wat normaal gesproken betaalde arbeid is en aangezien het oppassen structureel was volgens de opsporingsambtenaar dient ze haar complete uitkering plus een boete gelijk aan 100% van dit bedrag te betalen.

Cijfertjes

Natuurlijk is fraude slecht en iets wat aangepakt moet worden. Een ding staat echter als een paal boven water, men pakt de onschuldige mensen die zich niet bewust zijn dat ze iets verkeerds doen. Structurele fraudeurs omzeilen deze regels vrij makkelijk over het algemeen aangezien zij er een dagtaak van maken om alle regeltjes en uitzonderingen goed te leren kennen.

En waar gaat het nou eigenlijk helemaal om? Eerder heb ik al een keer een lijstje met cijfers over 2012 op Facebook gepost en misschien zelfs wel op deze site, hieronder dat zelfde lijstje:

Uitkeringsfraude: 86 miljoen euro per jaar
Zorgfraude: 178 miljoen euro per jaar
Acquisitiefraude (spookfacturen): 1 miljard euro per jaar
Verzekeringsfraude: 1 miljard euro per jaar
Diefstal op het werk (kruimelfraude): 1.6 miljard euro per jaar
Faillissementsfraude: 1.7 miljard euro per jaar
Bedrijfsfraude: 2 miljard euro per jaar
BTW-(carrousel)fraude: 4 miljard euro per jaar
Internetfraude: 4.5 miljard euro per jaar
Belastingfraude (ontduiking): 8.3 miljard euro per jaar
Witwassen: 18.5 miljard euro per jaar

(bron: Hotel Terminus onderzoek: hoe ernstig is uitkeringsfraude?)

Dus, om 86 miljoen aan fraude te besparen tuigen we een ambtelijk controle apparaat op zoals SyRI wat ettelijke miljoenen kost en de privacy van elke Nederlander op grote schaal schend. Maar dat is niet alles, op jaarbasis kost de 'werklozenindustrie' ons 6,5 miljard. Dat zijn de kosten die er in gestoken worden om mensen met een uitkering weer aan het werk te helpen. Als ik zelf zo reken, 430.000 werkelozen in dit land, allemaal met een uitkering van zo een 900 euro, laten we het ruim nemen om kleine foutjes te voorkomen, 1000 euro. Dan kom ik met een vrij simpele rekensom op 5,1 miljard euro uit. Dus we besteden 6,5 miljard per jaar om 5,1 miljard per jaar te kunnen besparen.

Nou klopt dit natuurlijk niet want over een uitkering word ook belasting betaald, dit merkt de uitkeringsgerechtigde zelf niet maar dit word alvast ingehouden door de uitkerende instantie. Dit maakt het in mijn mening eigenlijk alleen maar raarder. Geld gaat van de rijksbegroting naar de uitkerende instantie die dit weer doorschuift aan de belastingdienst zodat het weer bij de rijksbegroting terecht kan komen. Zinloos rondpompen zou ik dat willen noemen. Maar ondertussen zijn er wel ambtenaren die daar hun tijd mee vullen, ambtenaren die betaald worden. Simpeler zou dus zijn om daar eerst eens mee op te houden, vooral omdat aan het einde van de rit een uitkeringsgerechtigde dit geld gewoon kan terugvragen van de belastingdienst.

Toeslagen geld eigenlijk het zelfde voor. We vragen een hoge belasting met als gevolg dat veel mensen hun huur en zorg niet meer kunnen betalen en dus gaat we dat geld via de belastingdienst weer uitkeren aan die mensen zodat ze toch hun huur en zorg kunnen betalen. Als je de belasting wat zou verlagen zodat mensen hun rekeningen weer kunnen betalen dan kan er heel wat bespaard worden op ambtenaren die al die toeslagen controleren.

En laten we vooral niet vergeten dat een gezonde economie zo een 4 tot 6 procent aan werkelozen heeft anders is het geen gezonde economie.

Maar goed, ik wijk af, het ging om loyaliteit.

Stel, loyaliteit werkt twee kanten op?

Ik heb gewerkt in een omgeving waar loyaliteit beide kanten op werkte, dit was heerlijk. Als ik een probleem had kon ik gerust een uurtje eerder weg. Als het bedrijf een probleem had werkte ik gerust een paar uur of zelfs een heel weekeinde door. Ik voelde niet de behoefte om elke minuut die ik overwerkte te registreren en wat voor terug te vragen, wat ik wel voelde was de behoefte om het beste voor het bedrijf te willen. De behoefte om mee te helpen waar ik kon, zelfs al hoefde ik dat technisch gezien niet. Dit bedrijf stond net zo hard voor mij klaar als ik iets nodig had of een probleem had als ik voor het bedrijf klaar stond.

Wat als onze overheid die loyaliteit naar de mensen zou laten zien? Zouden we dan misschien weer vertrouwen krijgen in dat ze wel hun werk doen en geloven dat ze er niet zitten als opstapje naar een mooie carrière in de bankiers wereld of de zorg top?

Stel, ze begrijpen de zorgen van Groningers en ze brengen de gaswinning gelijk terug naar het zeer realistische getal van 21 miljard kuub en gaan direct investeren in groene energie en huizen versteviging in plaats van te investeren in dialoog tafels, coördinatoren, ambtelijke molens en de regie bij de NAM te laten liggen. Groningen zou het gevoel hebben dat ze serieus genomen worden en weer vertrouwen krijgen.

Stel, onze overheid staat toe dat iemand met een uitkering losse klussen of parttime baantjes aanneemt en laat mensen in een gedeelte zelf houden, stel de eerste 100 euro mag je gewoon houden en daarboven mag je een percentage houden. Zouden er dan niet veel meer mensen met een uitkering in ieder geval ten dele in hun eigen onderhoud voorzien? En zou de kans dan niet veel groter worden dat die mensen uiteindelijk een volledige baan krijgen en uit de uitkering komen?

En stel onze overheid haalt de marktwerking uit het zorgsysteem, het openbaar vervoer en de energie markt. Iedereen krijgt deze voorzieningen tegen kostprijs aangeboden. Zouden mensen dan niet veel minder sponsoring in de vorm van toeslagen nodig hebben? Zouden mensen niet veel sneller het idee hebben dat het van ons allemaal is en minder de neiging hebben de boel te slopen of onder te kladden? Zouden mensen dan nog steeds neiging hebben om geweld tegen OV medewerkers te gebruiken?

Zou dit alles misschien kunnen leiden tot wat meer van dat vertrouwen waar ik het in het vorige stuk over had? En minder van dat gebrek aan eerlijkheid? En als dat zo is, waarom gebeurt het dan niet? Waarom volgt de overheid en het bedrijfsleven de wetenschap niet? Het is allang bekent dat de stick niet zo goed werkt, betere carrots echter wel. Dus word het niet eens tijd voor betere carrots en minder de stick? Word het niet tijd voor vertrouwen van de overheid naar de burgers i.p.v. wantrouwen en meer regels en controle?

Deel 3: Werkgelegenheid
Deel 4: Is de oplossing hervormen?