Gebrek aan eerlijkheid of gebrek aan vertrouwen? *Updated*

Enkele dagen geleden las ik op Facebook een uitspraak van een vriend van mij. Deze uitspraak spookt sindsdien door mijn hoofd.

Wat was eerder? Gebrek aan eerlijkheid of gebrek aan vertrouwen?

Natuurlijk valt hier veel over te zeggen. Het deed mij onder andere denken aan een gezegde: Zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten.

Relaties

Als ik terugkijk naar gebeurtenissen in mijn leven en mijn eigen reacties daarop dan merk ik dat ik eigenlijk altijd mensen onvoorwaardelijk vertrouwd heb tot het punt kwam dat ik de ene na de andere vriendin/levenspartner kreeg die mij gewoon gebruikte.

Zo is daar b.v. degene die graag bij haar moeder weg wou en hier is komen wonen omdat ze zo verliefd op mij was, waarvan achteraf bleek dat ze vreemd ging met een hele goede vriend van mij, natuurlijk is die vriendschap nu enigszins verwaterd. Overigens was dit ook degene die altijd dacht dat ik vreemd ging als ik een keer 10 minuten later uit mijn werk kwam omdat ik nog even iets af wou maken.

Ook is daar degene die verzweeg dat ze ondertussen eigenlijk nog getrouwd was met een alcoholist en waarvoor samen wonen met mij een goede manier was om een gedeelte van haar schulden op mij af te wentelen.

Dan is er nog degene die mij een jaar aan het lijntje hield, jaloers deed als ik naar een vrouw keek maar al die tijd niet mijn vriendin wilde zijn maar wel hier woonde en zelfs seks met me had en op het einde zelfs actief een nieuwe relatie die ik kreeg kapot heeft gemaakt.

Maar vooral is daar die laatste die belooft langs te komen en dan helemaal niets meer van zich laat horen en waarbij je er dan later via een omweg achterkomt dat ze terug is gerend naar haar ex, die zelfde ex waarvan ze hier vertelde dat die haar zo een verschrikkelijk gevoel van opgesloten zijn en gecontroleerd worden bezorgde.

Werk

In mijn werk verleden heb ik soortgelijke ervaringen, ik heb bij een bedrijf gewerkt waar ik gewoon vertrouwd werd met mijn werk, mijn werk was daar ook altijd op tijd af en er waren zelden problemen binnen het bedrijf op wat voor manier dan ook. Voor dit bedrijf maakte ik vrijwillig soms werkweken van ruim 60 uur. Zo jammer dat dit bedrijf failliet ging door gestuntel van aandeelhouders met subsidies.

Daarna heb ik bij een bedrijf gewerkt waar men er bij voorbaat vanuit ging dat personeel altijd de kantjes er af liep, dat ze zich zouden drukken en de boel zouden oplichten. De sfeer binnen dat bedrijf was verschrikkelijk, dingen kwamen niet af, mensen waren ongelukkig en er werd steeds meer vast personeel uitgegooid en werk overgeheveld naar stagiaires. Opvallend is dat dit bedrijf zijn klanten niet direct oplichtte maar de manier van zaken doen was alles behalve netjes.

Na die ervaring heb ik bij een bedrijf gewerkt wat nog een stapje verder ging in het wantrouwen van het personeel en het oplichten van hun klanten, tot op het punt dat ik ruzie kreeg met de directie omdat ik weigerde te liegen over de veiligheid van een product.

Over die bedrijven kan ik alleen maar zeggen dat ze op deze manier hun kennis zien verwateren, steeds meer afhankelijk worden van tijdelijke krachten die geen band met het bedrijf hebben en het dus niet interesseert of ze hun werk goed doen zolang ze hun geld maar krijgen. In deze situatie durf ik te stellen dat gebrek aan vertrouwen het eerste kwam met als gevolg dat er als reactie gebrek aan eerlijkheid terug kwam van het personeel.

Gevolgen

In de relaties denk ik dat het andersom was, bij mij in ieder geval. Eerst werd er tegen mij gelogen of in ieder geval dingen verzwegen, daarna werd ik wantrouwend. En ik merk aan mezelf dat dit sindsdien door speelt in mijn leven, ik durf mijn vrienden te vertrouwen, maar zodra ik iemand leuk vind die mij ook leuk vind en er potentie is voor meer dan alleen vriendschap word ik wantrouwend en merk ik dat er niets uit kan groeien omdat ik er vanuit ga dat ik opnieuw belogen en bedrogen word. Dit is iets waar ik aan zal moeten werken wil ik ooit weer een relatie hebben. Hopelijk tref ik dan ook iemand die ik dit kan vertellen en die hier begrip voor heeft en mij hiermee wil helpen. Vooral hoop ik dat ik iemand tref die mijn vertrouwen niet ook beschaamd. Wat mij dan wel opvalt aan mezelf is dat ik nog steeds 2 van die 4 ex-vriendinnen alles wil vergeven en met eentje zelfs zo opnieuw zou beginnen, alhoewel ik wel bang ben dat dat erg moeilijk zal zijn en ik me waarschijnlijk in het begin zal blijven afvragen of ze dit keer wel komt opdagen of dat ze me weer opeens zonder iets te zeggen in de steek laat.

Maar wat zijn de gevolgen van al dat liegen en bedriegen in onze maatschappij? Voor mij privé in ieder geval dat relaties erg moeilijk zijn. Maar op grotere schaal? De laatste tijd worden de 430000 werkelozen die dit land telt allemaal behandelt als potentiële fraudeurs, oplichters of in ieder geval als mensen die profiteren van de maatschappij. Bij steeds meer bedrijven zie je een soortgelijke houding richting het personeel. En vanuit de overheid zie je een dergelijke houding richting burgers.

Wat voor gevolgen heeft dat op termijn? Ik zelf zie meer wantrouwen om me heen. Wantrouwen tussen mensen. Wantrouwen van mensen naar banken, politici, overheidsinstanties, etc. Lang niet al dat wantrouwen is in mijn mening geheel onterecht. Dus hierin zou ik willen zeggen dat de oorzaak gebrek aan eerlijkheid is.

De gevolgen zijn overal terug te vinden, men word harder, wantrouwender, men roept over minder Marokkanen en het ergste, men juicht over het verdrinken van 700 mensen. Zevenhonderd mannen, vrouwen en kinderen. En in dit land zijn er mensen die juichen. Het is om te janken. En het is om je over te schamen dat deze juichende mensen je landgenoten zijn.

Het belangrijkste gevolg van het algehele gebrek aan vertrouwen en gebrek aan eerlijkheid lijkt het verlies aan menselijkheid en compassie te zijn.

Communicatie

Iemand kwam op Facebook met de verhelderende opmerking dat er voor gebrek aan vertrouwen of eerlijkheid al een gebrek aan communicatie was. Hier ben ik het gedeeltelijk mee eens, ik zie dat er vaak heel veel communicatie is zonder dat er iets gezegd word en er wel een hoop verzwegen word. Dus ik zou het gebrek aan eerlijke communicatie willen noemen.

En ergens is het gek, de wetenschap heeft jaren geleden al aangetoond dat mensen veel beter en eerlijker reageren op vertrouwen dan op wantrouwen. Sterker nog, wantrouwen werkt oneerlijkheid in de hand. Ik zelf vind dit vreemd want ik heb ondanks mijn wantrouwen zelden de behoefte gehad om oneerlijk te worden maar het is een wetenschappelijk feit, als je mensen lang genoeg wantrouwend behandeld zal een gedeelte vroeg of laat dat wantrouwen ook waard zijn, een veel groter gedeelte dan wat oneerlijk zou zijn als je ze op basis van vertrouwen benaderd.
Er staat een mooie TED talk op deze site getiteld 'the puzzle of motivation' die erg interessant is om te kijken gerelateerd aan dit schrijven.

Oplossing

Is er ook een oplossing? Ja, elkaar meer vertrouwen. Maar hoe doe je dat met politici die keer op keer in een schandaal belanden? Met bedrijven die keer op keer geldelijk gewin voor het welzijn van hun personeel zetten? Met vriendjespolitiek al om vertegenwoordigd? Met banken die de economie op de volgende crisis afsturen?
Voor mijn gevoel is dit niet te doen, niet voor er een regering komt die voor mensen regeert i.p.v. hun zakenvriendjes. Een regering die niet elke keer op leugens, fraude of andere wetsovertredingen betrapt word. Een regering die bijvoorbeeld het welzijn van de Groningers en het culturele erfgoed in Groningen boven het geldelijk gewin wat de NAM oplevert stelt.

En zo een regering komt er niet, niet zolang de meerderheid van de mensen zich laat verdelen door de politiek, niet zolang er een grote groep is die hun eigen geldelijke gewin boven het welzijn van dit land stelt en vooral niet zolang er een grote groep is die ontevreden is maar overtuigd dat het toch geen nut heeft om te stemmen omdat ze te vaak gezien hebben hoe een coalitie gevormd word zo dat de winnaar van de verkiezingen er buiten gehouden kan worden en de bestaande partijen de macht kunnen behouden.

Wat er wel komt op den duur zijn die 'pitchforks' waar Nick Hanauer al voor waarschuwt in zijn Ted talk 'Beware fellow plutocrats, the pitchforks are coming', want als de politiek geen vertrouwen terug wint dan word een steeds grotere groep mensen ontevreden en dat gaat zich uiten vroeger of later.

In mijn mening is de enige oplossing ons politieke systeem hervormen. Misschien kan het idee van liquid democracy van de PiratenPartij hier nuttig in zijn. Een goed begin volgens mij zou in ieder geval zijn om de partijen die de meeste stemmen hebben gekregen een coalitie te laten vormen i.p.v. dat de grote winnaar bepaald met welke partijen ze zullen gaan regeren. Op die manier heb je een veel eerlijkere vertegenwoordiging van wat de burgers willen en voor gestemd hebben.
En die eerste stap moet beginnen met dat dit huidige zooitje wat zich een kabinet noemt en er alleen maar op uit is om aan de macht te blijven, opstapt en er nieuwe verkiezingen komen.

Al met al zie ik het somber in voor onze maatschappij als er op korte termijn niets veranderd. Voor mijn gevoel stevenen we af op grootschalige rellen zoals plaatsvonden bij de Arabische lente tenzij onze 'leiders' eens een keer gaan luisteren naar hun kiezers i.p.v. naar hun portemonnee.
Privé zie ik het gelukkig wat minder somber in want ik weet dat als ik weer een keer echt verliefd word dat dan dat vertrouwen vanzelf weer zal komen.

Update 13-05-2015: Gisteravond kwam ik een interresant artikel tegen over hoe gebrek aan vertrouwen (en gebrek aan eerlijkheid) schadelijk is voor onze economie en hoe onze economie aan de ene kant op vertrouwen gebaseerd is en aan de andere kant juist wantrouwen in de hand werkt door gebrek aan eerlijkheid bij de verkopers van b.v. verzekeringen, hypotheken en leningen. Het artikel: Aanval op intermenselijk vertrouwen ondermijnt de economie.

Deel 2: Loyaliteit
Deel 3: Werkgelegenheid
Deel 4: Is de oplossing hervormen?